Szlakiem najstarszych drzew Karpat

Stare drzewa różnych gatunków osiągają wiek od kilkuset do ponad tysiąca lat. Występuje w tym wypadku gatunkowe zróżnicowanie możliwości wiekowych i to, co dla wierzby jest wiekiem sędziwym (50-60 lat), to dla cisa lub dęba oznacza zaledwie koniec dziecięctwa. Dlatego warto uzmysłowić sobie, które drzewa napotkamy na naszym szlaku prawdziwie starych drzew Karpat.

Jednym z gatunków drzew najbardziej typowych dla Karpat jest jodła. Z natury dożywa kilkuset lat, ale okazy 300-letnie można uznać za stare. Do drzew długo żyjących można zaliczyć także lipę, która – podobnie jak jodła – osiąga kilkaset lat życia. Z puszczańskich drzew Karpat duże rozmiary i długowieczność obserwuje się u jesiona, a także u jawora, świerka i buka. Prawdziwie długowiecznym jest cis, który bez trudu przekracza wiek 1000 lat! Przegląd prawdziwie starych drzew skończymy na wysokogórskiej limbie, która zasiedla najwyższe partie Tatr.

Szlakiem jodły, lipy, jesiona, jawora, świerka, buka, cisa i limby poprowadzi nas Karpacka Mapa Przygody. Aby ją uzupełnić, wystarczy poszukać innych starych drzew w zwiedzanej okolicy. Jeżeli chcemy zabrać się do tego metodycznie, możemy skorzystać z rejestru pomników przyrody, do którego należą najstarsze drzewa w danej gminie lub województwie. Pełny rejestr prowadzi Wojewódzki Konserwator Przyrody, którego znajdziemy w Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Długowieczność i rodzimość gatunku potwierdza zazwyczaj tabliczka z napisem: Pomnik Przyrody! Każde drzewo uznane za taki pomnik figuruje w spisie prowadzonym przez urząd konserwatora przyrody, ale także powinno być opisane w dokumentach dostępnych w urzędach gminnych. Tam możemy sprawdzić przybliżony wiek drzewa i potwierdzić gatunek.

A jak się mierzy wiek drzew? Są trzy sposoby, które mogą się uzupełniać: 1/ archiwalne zapiski i dokumenty poświadczające o posadzeniu drzewa, 2/ wnioskowanie o wieku z postaci i rozmiarów drzewa (co wymaga dużego doświadczenia w uwzględnianiu wielu czynników środowiskowych) oraz 3/ liczenie warstw przyrostów w próbce drewna pobranej z pomocą świdra drzewnego.

Zaciekawionym problematyką związaną z drzewami polecić można wiele opracowań i książek, składających się na zasób wiedzy zwany dendrologią, czyli nauką o drzewach. Stare drzewa spotkamy z pewnością w parkach drzewnych zwanych dendrariami.