Szlak mniejszości etnicznych – Cyganie karpaccy
Mówią o sobie Roma, Amare Roma (rom. nasi Romowie), podkreślając tych którzy są „swoi” i jednocześnie odróżniając się od „obcych”. A „swoich” w Karpatach jest wielu. Badacze określają ich jako Cyganów Karpackich. Cyganie z innych szczepów mówią na nich Bergitka Roma (rom. Górscy Romowie), lub krócej Bergare (Cyganie górscy). W Karpaty przywędrowali prawdopodobnie razem z pasterzami wołoskimi. Porzucili koczownicze życie, i co najmniej od osiemnastego wieku osiedlali się wśród miejscowej ludności.
czytaj więcej
Bergitka Roma należą to tej samej grupy co Cyganie z południowej strony Karpat oraz z Ukrainy. W Polsce żyją na Podhalu, Spiszu, Orawie, w Beskidzie Sądeckim (do drugiej wojny światowej mieszkali także w łemkowskich wsiach Beskidu Niskiego i Bieszczad). W połowie XX wieku wielu Romów przeprowadziło się do miast. Tradycyjnie utrzymywali się z usług świadczonych dla polskich i rusińskich górali i chłopów – kowalstwa, muzykowania, sezonowych prac w gospodarstwie, a także z żebraniny. Żyjąc przez stulecia w sąsiedztwie nie-Cyganów (rom. gadziów) utracili wiele cech charakterystycznych dla Cyganów wędrownych.
Dzięki staraniom Międzynarodowego Związku Romów (International Romani Union), założonego na pocz. lat 70. XX w., Cyganie – Romowie, są dzisiaj traktowani jako odrębny naród pochodzenia indyjskiego, mają własny język (w wielu odmianach dialektycznych), flagę, godło i hymn.
Pierwszą w kraju wystawę o tematyce romskiej zorganizowano pod koniec lat 70. w Muzeum Etnograficznym w Tarnowie. Dzisiaj można tam oglądać stałą ekspozycję historii i kultury Romów w Polsce. Muzeum jest także współorganizatorem zapoczątkowanego w 1996 r. Taboru Pamięci, poświęconego zagładzie Romów. Główne uroczystości odbywają się na cmentarzu w Szczurowej, gdzie w lipcu 1943 r. hitlerowcy rozstrzelali 93 Romów, mieszkańców tej wsi.
Więcej informacji na temat ekspozycji w Muzeum Etnograficznym w Tarnowie oraz Taboru Pamięci na stronie: www.muzeum.tarnow.pl.
Niewielki zespół zabudowy typowej dla Cyganów karpackich jest prezentowany w Sądeckim Parku Etnograficznym w Nowym Sączu.
Trasa:
- Czarna Góra,
- osada cygańska – Ochotnica Górna,
- osada cygańska – Maszkowice,
- osada cygańska – Nowy Sącz,
- Sądecki Park Etnograficzny – Limanowa,
- Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej, Łososina Górna, kościół.
min wysokość:
max wysokość:
