W kręgu mitów i legend

Od wieków Karpaty były miejscem, gdzie mieszały się różnorodne kultury. Powstała w ten sposób karpacka kultura ludowa dała początek legendom i podaniom, których echa słychać po dziś dzień. Wiele karpackich legend nawiązuje do postaci zbójników. Wielokrotnie bohaterzy ci obdarowani są nadludzką siłą, zwinnością czy urodą. Potrafią skakać przez koryta rzek, pozostawiając ślady stóp w skale. Kiedy indziej budują kościół w podzięce za uratowanie życia bliskim ich sercu frajerkom, jak nazywano ich kochanki. Najbardziej znanym zbójnikiem jest Janosik. W karpackich legendach nie mniej znaną postacią jest św. Kinga, która niejednokrotnie szuka w wysokich górach schronienia przez Tatarami, czy też Brat Cyprian. Mnich ten pragnie wznieść się wysoko ponad najwyższymi szczytami Pienińskiego Pasma wbrew woli Stwórcy. Legendy te mają również bezimiennych bohaterów. Rycerze Królowej Jadwigi tudzież Bolesława Chrobrego to kolejne postacie opowiadań karpackich.

Ich śpiące postacie wprowadzają nas w kolejną popularną kategorię wątków karpackich, przedstawiającą tutejszy malowniczy krajobraz. Góry, szczyty, rwące rzeki Karpat czy też zamki obronne często stanowią tło i scenerię legendarnych opowieści. W oczekiwaniu na sygnał śpiący rycerze tkwią w odwiecznym letargu u stóp Giewontu lub Babiej Góry, aby stanąć w obronie narodu. Kiedy indziej legendy sięgają dawnych czasów, aby wyjaśnić początki stworzenia: Dunajca i Przełomu Pienińskiego, gdzie król węży rzeźbi swym cielskiem koryto przyszłej rzeki, wijąc się ze strachu miedzy górami i dolinami w ucieczce przed swym legendarnym pogromcą, czy też Podhala, gdzie błogosławiona Kinga, uciekając przed Tatarami, rzuca za siebie koronę, tworząc przeszkody mające spowolnić pościg za nią.

Wiele karpackich legend to wątki funkcjonujące na stałe w kulturze ludowej już w połowie XIX w. Część z nich jednak powstało w latach późniejszych. Ich katalizatorem od dekad jest twórczość ludowa oraz rozwijający się w różnych rejonach tutejszych Karpat ruch turystyczny. Miejscowi przewodnicy zaspokajają ciekawość przybyłych turystów, zachowując tę wspaniałą odwieczną tradycję i kulturę ludową tych terenów.