Śladami odkrywców Karpat - Bogusz Zygmunt Stęczyński

Szlak składa się z czterech części, z których każda poświęcona jest innemu odkrywcy. W części pierwszej podróżujemy śladami Seweryna Goszczyńskiego, w drugiej-Walerego Eliasza Radzikowskiego, w trzeciej-Wincentego Pola, w czwartej-Bogusza Zygmunta Stęczyńskiego.

IV. Bogusz Zygmunt Stęczyński

Bogusz Zygmunt Stęczyński odwiedził wiele ciekawych miejsc w Galicji i nie tylko, których opisy wraz z litografiami zawarł w albumie Okolice Galicyi. Szlak jego śladami prowadzi nas z Tarnowa poprzez Panieńską Górę, Melsztyn i Tropie aż do Nowego Sącza.

Bogusz Zygmunt Stęczyński (używał także imion Maciej Bogusz) urodził się 20 I 1814 r. w Hermanowicach k. Dobromila, a zmarł 8 VIII 1890 r. w Krakowie. Od roku 1833 wiele podróżował po całej Galicji – po Tatrach, Podtatrzu, Pieninach, Beskidach, a także po Orawie, Śląsku, Bukowinie, Serbii, Siedmiogrodzie i Dalmacji. Na swoje wyprawy zawsze zabierał szkicownik i notatnik by rysować i opisywać napotkane ciekawe miejsca. Twórczości literackiej i rysunkom Stęczyńskiego nie przypisuje się wysokich walorów artystycznych, trudno jednak odmówić im dużej wartości dokumentarnej. Za życia spuścizna jego była niedoceniana, Stęczyński żył i zmarł w biedzie, pod koniec utrzymując się z okazjonalnych darowizn.

Był twórcą bardzo płodnym. Najważniejsze publikacje wydane za życia autora to ilustrowana książka Okolice Galicyi (1847 r.), zawierająca opisy i litografie różnych miejsc odwiedzonych przez autora, a także obszerny poemat poświęcony Tatrom i Podtatrzu Tatry w dwudziesty czerech obrazach (1860 r.) z 80 rysunkami. Te same rysunki z krótkimi opisami prozą wydano pod tytułem Pieniny i Tatry, zbiór 80 malowniczych widoków, znany także pod tytułem Album Pienin i Tatrów. Znana jest również jego unikatowa seria 7 rycin Widnokrąg z mogiły Kościuszki (1851 r.). Pośmiertnie ukazał się poemat Stęczyńskiego o Śląsku i Sudetach pod tytułem Śląsk (1949 r.).

Sporo prac Stęczyńskiego pozostaje do tej pory w rękopisie. Wśród nich wymienić można obszerny tom Wspomnienie malowniczo-historycznych przechadzek po Tatrach, Spiżu, Orawie, Węgrzech, Serbii, Siedmiogrodzie, Sławonii, Multanach, Banacie, Kroacji, Dalmacji i Krainie, odbytych w r. 1845. Ponadto w rękopisach zachowały się: Feronija czyli wspomnienia z podróży po Tatrach i ziemiach słowiańskich (w posiadaniu Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie), Ziewonija czyli pieśni i dumania o dawnych zamkach, [...] górach, [...] z dodatkiem o Doboszu, Janosiku, [...] pisane w podróżach po Galicyi od roku 1833 do 1856, Tatry. Poemat w 14 pieśniach, a także autobiograficzny Pamiętnik historyczny, Polska Najada. Spuścizna Stęczyńskiego nie została jeszcze należycie opracowana, jednak jest on uważany za jednego z najlepszych XIX-wiecznych znawców Tatr i Podhala[1].

[1] Z. Radwańska-Paryska, W.H. Paryski, Encyklopedia Tatrzańska, Warszawa 1973.