Śpiący Rycerze – Giewont, Babia Góra

Nad Zakopanem góruje masyw Giewontu. Rozciąga się na długości ponad 2,5 km, a jego główny szczyt – Wielki Giewont – wznosi się na wysokość 1894 m n.p.m. Jest najwyższą górą w Tatrach Zachodnich znajdującą się w całości na terenie Polski. Znakomicie widoczny z Zakopanego masyw wielokrotnie pobudzał wyobraźnię zarówno górali – rdzennych mieszkańców Podhala, jak i odwiedzających ten region turystów. Wielokrotnie w ukształtowaniu masywu dopatrywano się postaci śpiącego rycerza – z profilu. Długi Giewont (1895 m n.p.m i 1,3 km długości) przypomina tors rycerza, z kolei Wielki Giewont z trzema uskokami kreśli profil twarzy z brodą, nosem i brwiami. Pomiędzy nimi znajduje się przełęcz zwana Szczerbą (1823 m n.p.m), która wygląda jak szyja owego tajemniczego rycerza. Ten imponujący widok można oglądać nie tylko z Zakopanego, ale i wielu miejsc w okolicy. Warto jednak przyglądnąć mu się z naprzeciwległej Gubałówki (1126 m n.p.m), z której można również podziwiać panoramę całych polskich Tatr, Zakopanego oraz Podhala, Pienin, Gorców, Beskidu Żywieckiego, jak i ich słowackiej części.

Najprawdopodobniej właśnie za sprawą owego masywu powstała legenda[1] o śpiących rycerzach. Ukrywają się oni od wieków w grotach i skałach, z dala od ludzi. Nikt nigdy ich nie widział i nie słyszał za wyjątkiem zręcznego kowala. Mieszkał w okolicy, wiódł życie spokojne i robił to, co potrafił najlepiej – kół żelazo. Pewnego wieczoru w kuźni pojawił się godnie ubrany przybysz. Kowal przystał na jego ofertę wykonania wielu podków ze złota za sowite wynagrodzenie. Miał też podkuć konie i obiecać, że nikt o zajściu się nie dowie. Gdy skończył z podkowami, kowal wraz z przybyszem wyruszyli w drogę. Szli długo bezdrożami, przez lasy i skały. Ciężar złotych podków coraz bardziej doskwierał kowalowi. Dotarli do skalnej groty, gdzie zdjęto mu z oczu opaskę. W mrocznej pieczarze drzemali rycerze w lśniących zbrojach, a obok stały wspaniałe rumaki. Kowal zabrał się od razu do pracy. Skończył dopiero po wielu godzinach. Rad, że robotę wykonał, udał się z powrotem do wsi w asyście przybysza. Gdy dotarli do skraju lasu ten zdjął kowalowi opaskę i do torby wsypał mu wióra z końskich kopyt jako zapłatę za wysiłek. Zanim się kowal zorientował, że dał się oszukać, nikogo już nie było w okolicy. Wściekły cisnął wiórami do potoku i udał się do kuźni. Gdy na miejscu postanowił odłożyć narzędzia, sięgnął po nie do torby. Ku swojemu zdziwieniu znalazł tam kilka talarów. Wióra, które przez przypadek ostały się w niej, zamieniły się w złoto. Według legendy owi rycerze to wojsko Bolesława Śmiałego, Chrobrego lub Jana Sobieskiego. Od wieków czeka na sygnał do walki w imię ojczyzny i wiary.

Motyw śpiących rycerzy w Karpatach jest na tyle popularny, iż ma swoją wersję babiogórską. Znajdujemy w niej postać kowala, tajemniczego przybysza, element wędrówki do miejsca docelowego oraz rzeszę rycerzy ukrywających się w jaskiniach. Tym razem są poddanymi Królowej Jadwigi, a miejsce to Babia Góra (1725 m n.p.m.). Ten górski masyw, leżący w Paśmie Babiogórskim Beskidu Żywieckiego, to najwyższy poza Tatrami szczyt w Polsce. Jego najwyższy wierzchoł o nazwie Diablak lub Królowa Beskidów jest doskonałym miejscem, z którego można podziwiać walory widokowe Beskidów, Kotliny Orawsko-Nowotarskiej, Tatr oraz gór Słowacji. Na grzbiet Babiej Góry prowadzi kilka szlaków pieszych, m.in. z Przełęczy Krowiarki lub Zawoi Markowa przez Markowe Szczawiny.

Okolice te należą do Babiogórskiego Parku Narodowego. Jego teren jest przykładem rezerwatu biosfery UNESCO – obszaru, gdzie zachodzi pogodzenie zasad ochrony przyrody i zrównoważonego rozwoju społecznych lokalności poprzez odpowiedni system stref ochronnych o różnych poziomach ograniczeń. Masyw wyróżnia się wysokością; ustępuje jedynie szczytom tatrzańskim. Ponadto cechuje go asymetria stoków, na południu łagodne, z kolei na północy strome i urwiste, co można obserwować z Zawoi. Ostatecznie cechuje się wykształconymi piętrami roślinności dopasowanymi do klimatu w zależności od wysokości.

Giewont należy do najbardziej popularnych szczytów w Tatrach. Prowadzą tam trzy popularne szlaki turystyczne z Kuźnic i z Doliny Strążyskiej. Odcinek pod wierzchołkiem jest trudniejszy i ubezpieczony łańcuchami. Obowiązuje tam ruch jednostronny. W sezonie przy dobrej pogodzie na odcinku tym tworzą się niejednokrotnie długie kolejki. Na szczycie znajduje się kilkunastometrowy krzyż, ufundowany w 1900 r. przez parafian Zakopanego. W ścianach Giewontu znajdują się liczne jaskinie, jak Jaskinia Juhaska, Kozia Grota, Dziura w Szczerbie, Dziura nad Doliną Strążyską. Właśnie w nich mieli przebywać od wieków śpiący rycerze.

[1] W oparciu o „Legendy podtatrzańskie ” autorstwa dr Urszuli Janickiej-Krzywdy