Kamienie Brodzińskiego

Kamienie Brodzińskiego to grupa skał zlokalizowanych na terenie Lipnicko-Wiśnickiego Parku Krajobrazowego, na pograniczu miejscowości Lipnica Górna i Rajbrot, w obrębie północno-wschodniej części niewielkiego wzniesienia Paprotna. Skały objęte są ochroną w formie pomnika przyrody. Można do nich dotrzeć poruszając sie niebieskim szlakiem prowadzącym z Bochni do Tymbarku.

Kamienie Brodzińskiego zbudowane są z warstw istebniańskich płaszczowiny śląskiej. Jest to typowy przykład formy ostańców denudacyjnych, a dokładniej twardzieli, czyli skał zbudowanych z bardziej odpornego na niszczenie materiału niż otoczenie, w którym występują. Największa skała znajdująca się na szczycie wzniesienia nazywana jest Wielkim Kamieniem. Jest to baszta skalna o wymiarach 10 m wysokości i 16 m długości. Budują ją grube ławice piaskowca i bardzo cienkie wkładki łupków.

Przyglądając się skale dokładniej można zaobserwować kilka bardzo ciekawych struktur sedymentacyjnych. Na wysokości około połowy skałki widoczna jest nierówna granica pomiędzy gruboziarnistym materiałem części górnej a drobniejszym w części dolnej. Jest to tak zwany kanał erozyjny. Powstanie tego typu struktury związane jest z gwałtownym wzrostem siły prądu transportującego materiał okruchowy, który najpierw eroduje jeszcze nieskonsolidowane podłoże, a następnie, ze spadkiem energii, osadza niesiony materiał.

Przechodząc dalej, można zauważyć, że w niektórych miejscach wyraźnie zmienia się grubość ławic. Przyglądając się dokładniej można zauważyć, że niektóre ławice łączą się, tzn. zaciera się granica między nimi. Są to tzw. ławice amalgamowane (łączone). Takie zjawisko może zajść, kiedy kolejno deponowane osady maja taką samą frakcję (grubość ziaren) i skład. Widoczne są również zagłębienia w formie zbliżonym do wydłużonej elipsy z wyraźną rdzawą obwódką. Są pustki po tak zwanych toczeńcach ilastych, które jako mniej odporny materiał zostały usunięte, zostawiając po sobie charakterystyczne zagłębienia (fot.).

Poniżej Wielkiego Kamienia znajdują się kolejne skały w formie grzybów. Grzyby charakteryzują się tym, że ich podstawa jest wyraźnie węższa od części górnej. Trzeba zaznaczyć, że procesy tworzenia się skałek (a tym samym procesy niszczące) rozpoczęły się po ustąpieniu zlodowacenia południowo-polskiego. Grunt był przepojony wodą, której nadmiar pochodził z rozmarzania lodowca i zmarzliny. Woda przedostawała się w szczeliny porowe u podstawy odsłoniętych skał, a okresowo zamarzając powodowała poszerzenie pęknięć i tworzenie szczelin.

Warto jeszcze zwrócić uwagę na dwie struktury, występujące na grzybach. Są to struktury arkadowe i komórkowe (fot).

Korzystając z powyższych opisów i informacji w nich zawartych można spróbować samemu odtworzyć mechanizmy powstania innych form piaskowcowych. Wyszukiwanie (na podstawie przedstawionych zdjęć) struktur sedymentacyjnych może okazać się bardzo przyjemną zabawą.

Z pewnością warto udać się do wielu miejsc, a wymienione poniżej są w odczuciach autora najciekawsze:

· Skamieniałe Miasto – jest to rezerwat przyrody nieożywionej znajdujący się 700m od Ciężkowic. W dużej ilości występują tu liczne formy ostańców. Z pewnością miejsce godne polecenia na niedzielne spacery z rodziną. Poza niewątpliwymi atrakcjami geologicznymi, godne pochwały jest przygotowanie obiektu do ruchu turystycznego. Poruszanie sie po obiekcie ułatwiają schodki, kładka, ścieżki, niebieski szlak turystyczny oraz ławeczki. Jest również miejsce przeznaczone na ognisko. Atrakcją jest fakt, że skałka przy wejściu do rezerwatu jest podświetlona. O skałkach można dowiedzieć się wielu rzeczy czytając zamieszczone tam tablice informacyjne.

Kamień Grzyb w Bigorzówce (gm. Raciechowice) - Jest to ostaniec piaskowany wypreparowany w piaskowcu ciężkowickim. Powstanie grzyba związane jest przede wszystkim z wietrzeniem mrozowym w klimacie peryglacjalnym. Według legend swój kształt zawdzięcza kobietom, które lizały go od dołu. Jego wysokość wynosi ok 4 m. W najwęższym miejscu ( u podstawy) obwód wynosi 1,6 m, a w najszerszym (kapelusz) 4 m.

Diabelski Kamień znajdujący sie w miejscowości Krzesławice (gm. Raciechowice) jest zbudowany z ławicy piaskowca ciężkowickiego. Obiekt ma imponujące rozmiary. Jego długość wynosi ponad 50 m, wysokość 25 m. Niewątpliwym atutem jest fakt, że niedaleko występują inne atrakcje takie jak choćby Kamień Grzyb w Bigorzówce, pustelnia św. Benedykta, czy klasztor w Szczyrzycu. Z kamieniem związanych jest kilka legend.