Lista łąckich smaków

Sok z kiszonej kapusty prosto z beczki, dwa ząbki czosnku, cebula, ziele angielskie, liść laurowy, suszone prawdziwki, kilka łyżek gęstej, kwaśnej i koniecznie domowej śmietany, trochę mąki, szczypta soli i pieprzu – to składniki potrzebne do uwarzenia „kapuśniorki z grzybami” – tradycyjnej potrawy z okolic Łącka o ponad stuletniej tradycji.

Jeszcze dłuższą historię mają w gminie Łącko „placki z blachy”. Oprócz mąki, serwatki lub kwaśnego mleka, soli i sody oczyszczonej, niezbędna jest do ich wypieku – jak sama nazwa wskazuje – tradycyjna kuchenna blacha.

„Kapuśniorka z grzybami” i „placki z blachy” to dwie lokalne potrawy, o których wpisanie na Listę Produktów Tradycyjnych zabiega obecnie (listopad 2012) Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie Białych Górali i Lachów Sądeckich. Tak samo „Żytniówka” – wódka wytwarzana zgodnie z przekazywaną z pokolenia na pokolenie recepturą z żyta rosnącego na żyznych polach Beskidu Sądeckiego.

Łącka „żytniówka” zawiera 55 procent alkoholu, ma przejrzysty, lekko żółtawy kolor i charakterystyczny kwaśnawy aromat, jest doskonałą bazą do produkcji różnego rodzaju nalewek. W okolicy uważana jest za trunek zdrowotny, którym można smarować obolałe miejsca na ciele, a używana „doustnie” poprawia trawienie i rozgrzewa. Dawniej była jedyną wódką królującą na wiejskich weselach, w wielu domach podawano ją z miodem. Bardzo tradycyjnym sposobem jej podawania jest też przygotowywanie tzw. warzonki. Żytniówkę rozcieńcza się w tym celu z cukrem upalonym na gęsim smalcu.

Na etykietach z łącką „żytniówką” widnieje najczęściej nazwa „Żytko” i hasło „Chociaż Łącka krasi lica, jednak żytnia świat zachwyca”. Oczywiście, tak jak w przypadku łąckiej śliwowicy, jej produkcja odbywa się nielegalnie. Dlatego też żeby kupić oryginalną, najlepiej mieć znajomości…

Najlepszą okazją do degustacji „żytniówki” są coroczne święta Kwitnącej Jabłoni (maj) oraz Owocobrania (sierpień/wrzesień) w Łącku. Na stoiskach królują lokalne napoje wyskokowe (śliwowica, gruszkówka, jabłkówka, nalewka łazowska), ale nie brak też stoisk z lokalnymi potrawami i rosnącymi obok śliwek jabłkami, widniejącymi na liście produktów chronionych w Unii Europejskiej.