TAŃCE GÓRALI SPISKICH - Jurgów

1.  Czardasz spiski

Metrum tańca: 2/4

Tempo: umiarkowane

Czardzasz spiski jest tańcem wielu par, w którym uczestnicy tańczą parami po kole. Rozpoczyna się od wspólnego śpiewu wszystkich tancerzy. Muzyka do tańca jest jednakowa dla obszaru Spisza po obu stronach granicy. Taniec składa się z trzech  części. Pierwsza część jest dużo wolniejsza od kolejnych. Bardzo istotny jest w niej kolisty, poziomy ruch bioder dziewczyny wykonywany ze szczególną elegancją (ten charakterystyczny element tańca jest nieodzowny u spiskich tancerek). W każdej części, przy zmianie melodii, następuje również zmiana ujęcia partnerów.

W czasie tańca postawa tancerzy jest wyprostowana, głowy uniesione. Tancerze patrzą na siebie, tańczą równo, prosto[1].

Przyśpiewka:

Pragna chłopcy, pragną

za dziywcyną ładną.

obiecała a nie dała

chusteczkę ledbowną.(x2)

Znom takiego ptoska w lesie,

co dwojakie jojka niesie:

jedno bure, drugie szare;

w Zakopanem dziewki stare. (x2)

A w Jurgowie młodziusieńkie,

mają gemby słodziusieńkie,

kiek, Se jednom pocałował,

tom się trzy dni oblizowoł.(x2)

2. Taniec starej baby

Metrum tańca: 2/4

Tempo: żywe

Nazwa tańca pochodzi od słów przyśpiewki. Tradycyjna funkcja Starej baby wiąże się z ważną sekwencją obrzędu weselnego (oczepiny, obtańcowanie pani młodej).

Obecnie taniec ten podtrzymywany jest wyłącznie przez spiskie zespoły regionalne, często w zmienionej postaci, np. udział kilku par, dowolne ustawienie. Podczas tańca, tancerki ,,ujkają” wysokim głosem w rytmie ósemek.

Para wiruje w prawo krokiem tzw. obyrtanym. Później następuje zmiana kierunku tańca oraz uchwyt. Na zakończenie tańca starosta obejmował i całował swoja partnerkę oraz rzucał dar i ,,oddawał” ja w ręce drugiego starosty. Po odtańczeniu z drugim starostą, panna młoda trafiała w ręce starościny. Kolejnymi partnerami do tańca dla pani młodej w Starej Babie byli drużbowie i drużki. Każde z nich osobno śpiewało przed kapelą przyśpiewkę jaka mu przyszła do głowy, po czym tańczono z młodą i składano dar weselny[2].

Przyśpiewka drugiego starosty:

Kogutku, kogutku, nie piejze na desce,

Bo jo cym z Halinkóm potańcować jesce. (x2)

Przyśpiewka starościny:

Dzisiok tu wesele, jutro poprawiny,

Za dziewiyńć pudymy na Krzciny. (x2)

U – ju – ju – ju – ju – ju – ju!

Przyśpiewka pierwszego drużby:

Ta moja teściowa, styry krowy chowa,

Jak przidzie niedziela, kapusta jałowa. (x2)

3. Malarz

Metrum tańca: 4/4

Tempo: szybkie

Malarz jest rodzajem chodzonego. Już w czasie grania pierwszych nut tańca, uczestnicy zaczynają śpiewać przyśpiewkę. Taniec tańczony jest przez dowolna liczbę par. Tancerze formują duży krąg i ustawiają się na jego linii. W pierwszej części idą zwyczajnym krokiem w rytm muzyki. Chłopcy podążają w przeciwnym kierunku niż dziewczęta i mijają się. W drugiej części tancerze krążą po kole w parach jedna za drugą i trzymają przy tym ręce uniesione do góry. Sposób zmiany partnera polega na obrocie partnerki bez ujęcia partnera. Na koniec obrotu tancerka podaje rękę następnemu tancerzowi. Tańczą tak, dopóki kapela nie zakończy grać melodii[3].

Malarz jest tańcem o charakterze integracyjnym i grany był po oczepinach.

Przyśpiewka:

Zeby jo sie z malorzami znała,

toby jo się wymalować dała.

Hej, malorz, malorz, maluj na cyrwono,

zeby mi się licko rumieniło.(x2)