TAŃCE GÓRALI ŁĄCKICH - Łącko

1. Tóniec (taniec zespołowy)

Metrum tańca: 2/4

Tempo: szybkie

Tóniec jest tańcem góralskim, zbiorowym, tańczonym przez grupę tancerzy. Jest to taniec wesoły, skoczny. Występuje w nim tylko jeden krok taneczny. Jego elementami charakterystycznymi są skoki i przeskoki. Tóniec zawsze zaczyna się i kończy motywem obrotów wykonywanych parami.

Tańczy się go na obwodzie koła para za parą. Tancerze „tańczą żywiołowo, w szybkim tempie, różnicując lekkość stąpnięć i skoków w stosunku do słabych i mocniejszych akcentów”[1].

W pierwszej części tańca pary przesuwają się bez ujęcia po obwodzie koła krokiem drobnym. W drugiej części natomiast tancerze przechodzą do ujęcia zamkniętego i obrotów w miejscu (skok na obie nogi i wyrzucenie jednej nogi w tył).

Taniec posiada przyśpiewkę.

Przyśpiewka:

Jo se górolicek, siwy mój konicek,

Podkówkami krzese zielony trownicek.

Zielony trownicek woda przymuluła,

Sła dziewcyna do mnie ale pobłądziuła.

Górole, górole, wsyćka my jednacy,

Cy to spod Giewonta, cy z łąckiej ubocy.

2. Polka ,,w capa”

Metrum tańca: 2/4

Tempo: umiarkowane

Polka „w capa” jest tańcem wykonywanym przez dowolną liczbę par. Nazwa jest niewytłumaczona. Tańczy się ją w obrębie jednej pary. Górale polki w ogóle tańczą drobnymi krokami, w przestrzeni poruszają się powściągliwie. Charakterystyczne jest utrzymywanie zgiętych nóg w kolanach przez cały taniec.

Polka „w capa” jest tańcem wirowym, tańczonym w obrotach w prawo. Charakterystycznym elementem tej polki jest przyklęk tancerza wpleciony co trzy lub cztery takty[2].

Taniec rozpoczyna się podejściem tancerza wraz z partnerką przed kapelę i odśpiewaniem przyśpiewki (jednej zwrotki). Kapela powtarza melodię, a tancerze tańczą po obwodzie koła polkę. Po zakończeniu melodii zagranej po raz pierwszy, inny tancerz wykonuje drugą zwrotkę przyśpiewki i taniec się powtarza. Taniec kończy się gdy kapela przestanie grać melodię.

Przyśpiewka:

Jesce nie bywało, roz,

Jak teroz nastało, dwa,

Ze matka za córką, bom, stridi ja da,

Ćwierć zimnioków daje, ju, cha, cha, cha. (x2)

Ćwierć zimnioków daje , roz,

I prosie do tego, dwa,

Jesce nie na pewno, bom stridi, ja da,

Cy co będzie z tego, ju, cha, cha, cha. (x2)

3. Śtajerek na jednym foszcie

Metrum tańca: 3/4

Tempo: wolne

Śtajerek na jednym foszcie jest tańcem w obrębie jednej pary. Tańczy się go w rozsypce, każda para na jednym miejscu (jednym foszcie – desce).

W tradycyjnych zwyczajach weselnych w obrzędzie oczepin, pani młoda tańczyła właśnie ten taniec ze starościną. Na innych zabawach tę odmianę sztajerka tańczono, dopóki kapela nie zakończyła grania melodii.

Mimo wolnego tempa Śtajerka na jednym foszcie tańczy się z rozmachem. Kroki w bok podkreśla lekkim kołysaniem. Taniec wymaga lekkości i precyzji.

Przyśpiewka:

Uciekła mi spod nolepy zaba,

zrobiła się z te Marysie baba.

Oj, dana, dana,

zrobiła się z te Marysie baba.

4. Hajduk (popisowy taniec mężczyzn)

Metrum tańca: 2/4

Tempo: żwawo

Hajduk jest tańcem samych chłopców. Uformowany został z zachowanych pasterskich motywów ruchowych przez Zespół regionalny z Kamienicy. Przeplatany jest śpiewem.

W Hajduku uczestniczy sześciu lub ośmiu chłopców. Melodia składa się z dwóch części. Pierwszym elementem tańca jest chodzenie chłopców dookoła bo obwodzie koła. Po zawołaniu przez prowadzącego tancerza „E hip!” rozpoczyna się druga część, w której chłopcy przesuwają się niskimi skokami, wykonywanymi w głębokim przysiadzie w różnych kierunkach. Unoszą przy tym na zmianę jedną i drugą nogę. W czasie trwania tańca chłopcy zatrzymują się dwukrotnie na linii półkola, aby bez akompaniamentu kapeli zaśpiewać jedną zwrotkę przyśpiewki[3].

Taniec jest pokazem męskiej siły i zręczności.

Przyśpiewka:

Jo gorcoski chłodok spod Turbaca.

Wychowała mie tu ciosko praca.

Na roli z koniomi, a na gorcoskik

Wiyrsyckak z owieckami.

Jo chłodok z dalekie Kamienice.

Spodobały mi się zalotnice.

Lubio jo owiecki.

Lubio tys, lubio rumione kochanecki.

Zdjęcia: archiwum MCK SOKÓŁ w Nowym Sączu, autor: Piotr Droździk.