Długość korytarzy: 365 m
Deniwelacja: 42,5 m
Wysokość otworu n.p.m.: 470 m
Położenie: Pogórze Rożnowskie, Bukowiec
Do jaskini najlepiej dojść znakowaną ścieżką edukacyjną, z parkingu koło kościoła w Bukowcu. Po drodze mijamy wiele interesujących form skalnych opisanych przy pomocy tablic informacyjnych.
Diabla Dziura jest jaskinią typu tektonicznego. Powstała na spękaniach, szczelinach, uskokach, odspojeniach skał. Szczególnie strefa uskoków jest predysponowana do tworzenia się tego typu jaskiń.
Jaskinia posiada dwa otwory wejściowe, od 2009 r. obydwa są zakratowane. Mały otwór na stałe, a w dużym zamontowano kratę otwieraną. Jaskinia jest zamykana w okresie ochronnym nietoperzy, tj. od października do kwietnia.
Uwaga! Zwiedzanie jaskini wymaga odpowiedniego sprzętu, umiejętności i doświadczenia! W większości jaskini eksploracja jest uciążliwa i trudna, a w kilku miejscach konieczna jest lina.
W jaskini generalnie można wyróżnić trzy główne poziomy:
I poziom, górny – tworzą go korytarze wejściowe dwóch otworów jaskini wraz z łączącym je ciągiem bocznym.
II poziom, środkowy – stanowi centralną część jaskini i obejmuje partie od rejonu Studni Dusz po Studnię „S”. Jest on najbardziej rozczłonkowany tak, że w nim samym można wyróżnić piętra pośrednie.
III poziom, dolny – jest jedną wielką szczeliną o generalnym przebiegu NE-EW-SW, która ze wszystkich ciągów jaskini w największym stopniu zachowała swój pierwotny charakter.
W jaskini panuje stała temperatura wynosząca ok. 14 ̊ C przez cały rok.
Celem każdej wyprawy jest dotarcie do tzw. „Jadalni”, zwanej często też „Salą Balową”, którą tworzy niezbyt długi i dość ciasny korytarz, będący prawdopodobnie najniższym (dostępnym) poziomem jaskini. Eksploratorzy tam zwykle odpoczywają i zbierają siły przed wyjściem z jaskini. Znajduje się tam „Księga Gości”, do której wpisują się zwiedzający jaskinię.
Z jaskinią związane są liczne legendy o zbójcach, diabłach i skarbach. Jedna z nich mówi o ukrytych skarbach zrabowanych przez straszliwych zbójców. Gromadzone one były w jaskini przez zbrodnie i morderstwa, dlatego przeszły później pod władzę piekła, a Lucyfer, książę szatanów, wyznaczył diabła Borutę do ich pilnowania. Ludzie przez wiele wieków bali się wchodzić na bukowską górę. Skarby skusiły jednak pewną dziewczynę, Kasię Maciaszkównę. Próba ich wykradnięcia przez tę dziewczynę okazała się jednak nieudana, a przyłapana przez Borutę została uwięziona za karę w jaskini. Zmuszona została do ciągłego przeliczania i pilnowania skarbów, dzięki czemu sam Boruta może hulać sobie beztrosko po świecie. Od tego czasu minęły już setki lat. Przez ten czas wielu odważnych penetrowało bukowską jaskinię. Byli nawet podobno tacy, którzy widzieli w niej Kasię Maciaszkównę, ale uwolnić jej ani skarbów zabrać nie mogli – nie mogąc przebyć wody, która ich od niej oddzielała.
Otwór jaskini znany jest od dawna, niegdyś w jego pobliżu można było zobaczyć wyryte znaki pozostawione przez poszukiwaczy skarbów – obecnie są zerodowane lub zniszczone przez bardziej współczesne napisy.