Bobowa - ostoja chasydyzmu

Bobowa na zawsze związana już zostanie z działalnością sławnego na cały świat cadyka z rodziny Halberstamów.

Historia Żydów w Bobowej, choć zaczyna się od XVIII w., nabiera znaczenia dopiero pod koniec XIX w., wówczas przybywa Salomon ben Natan Halberstam – wnuk sławnego sądeckiego cadyka. Od tego momentu zaczyna się początek linii cadyków w Bobowej i coraz większa popularność miejscowości.

Salomon założył w Bobowej szkołę talmudyczną. Jako przeciwnik świeckiego nauczania starał się uzyskać zwolnienie Żydów z obowiązkowego publicznego nauczania. Prośbę swą przedstawił nawet cesarzowi Franciszkowi Józefowi podczas audiencji w Bochni w 1889 r. Był człowiekiem wątłego zdrowia, zmarł w 1906 r. podczas pobytu w uzdrowisku. Następcą Salomona został jego syn – Bencjon Halberstam, który kontynuował nauki ojca. To jemu udało się stworzyć w Bobowej jeden z najważniejszych ośrodków chasydyzmu w Galicji i w Polsce.

Z inicjatywy Bencjona powstało kilkadziesiąt szkół talmudycznych, z którymi przybywało zwolenników cadyka. Sława Bencjona była wielka, przybywali do niego najwięksi znawcy Talmudu, pielgrzymki z całego kraju i za granicy. Gdy sam cadyk wyruszał w podróż – do miejscowości gdzie funkcjonowały bobowskie szkoły talmudyczne – społeczności żydowskie traktowały jego przyjazd jak święto. Przystrajane były ulice, domy, przygotowywane były uroczystości[1].

Informacje praktyczne: 49°42’ 20°56’E, 38–250 Bobowa

Synagoga w Bobowej

Wzniesiona została zaraz po przybyciu Żydów do Bobowej, w 1756 r. Dwadzieścia lat później wykonany został piękny Aron ha Kodesz, którego można podziwiać do tej pory. Zachowany w synagodze Aron ha Kodesz należy do najcenniejszych zabytków sztuki sakralnej Żydów w Polsce. Ozdabiają go motywy roślinne i zwierzęce, z dwoma półkolumnami po bokach i Tablicą Przykazań.

Tak jak w przypadku innych synagog, również i ta ucierpiała najpierw podczas II wojny światowej a potem przez lata była zaniedbana i wykorzystywana do różnych celów. Synagoga w Bobowej przeszła na początku lat 90. w ręce Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Krakowie, która rozpoczęła remont. Prace prowadzone były dzięki wsparciu Fundacji Nissenbaumów, a prace remontowe wykonał rabin Ascher Scharf z Nowego Jorku.

Powtórne otwarcie synagogi nastąpiło w 2003 r., w rocznicę śmierci cadyka Salomona ben Natana Halberstama (1 lipca). Dziś nabożeństwa odbywają się dla chasydów odwiedzających grób cadyka. Synagogę można również zwiedzać[2].

[1] s. 19–22.

[2] E. Bergman, J. Jagielski, Zachowane synagogi i domy modlitwy w Polsce, Warszawa 1996.