Sądecki Park Etnograficzny

Sądecki skansen zajmuje ok. 20 ha bardzo zróżnicowanego terenu, co jest dodatkowym walorem placówki. Obejmuje drewnianą architekturę i tradycyjną kulturę ludową grup etnograficznych zamieszkujących Ziemię Sądecką, którym poświęcone są poszczególne sektory: Górali Sądeckich, Lachów, Pogórzan, a także Łemków, Niemców i Cyganów.

Inicjatorem jego budowy była w latach 60. XX wieku Hanna Pieńkowska (1917- 1976) – ówczesny Wojewódzki Konserwator Zabytków w Krakowie, wspierana przez architekta Wojciecha Szczygła i dyrektora sądeckiego muzeum – Tadeusza Szczepanka (1930-1996). Budowę rozpoczęto w 1969 roku, a w roku 1975 udostępniono do zwiedzania już 24 obiekty.

Obok budownictwa mieszkalnego, zgromadzone zostały przykłady zabudowań gospodarczych (stajnie, stodoły, spichlerze itp.), przemysłowych (kuźnie, młyn, olejarnia, wiatrak), małej architektury sakralnej (kapliczki przydrożne, dzwonnica), kościół rzymskokatolicki, cerkiew, zbór protestancki oraz dwór. Nie zapomniano też o takich elementach jak ogrodzenia, studnie czy przydomowe ogródki.

Skansen ukazuje zróżnicowanie majątkowe wsi. W poszczególnych obiektach, obok wyposażenia wnętrz, narzędzi i gospodarskich sprzętów, znalazło się miejsce dla rzemiosł, a także dla akcentów obrzędowych, np. wesela. W sektorze Lachów, w chałupie zamożnego gospodarza z Gostwicy, urządzono izbę weselną. Prawdopodobnie w tym domu, stojącym wtedy jeszcze we wsi, na weselu córki właścicieli gościł Karol Wojtyła.

Osobna część skansenu to tzw. Miasteczko Galicyjskie, będące rekonstrukcją małomiasteczkowej zabudowy galicyjskiej z przełomu XIX i XX wieku. Stanowi ją 20 zrekonstruowanych budynków, m.in. z Ciężkowic, Czchowa, Krościenka, Lanckorony, Lipnicy Murowanej, Starego Sącza i Zakliczyna. Jego budowę zakończono 2 maja 2011 roku z przeznaczeniem na zaplecze gastronomiczne, handlowe, hotelowe, nawiązujące oczywiście do stylu epoki. Niepowtarzalną atmosferę dawnego miasteczka tworzą: apteka, budynek straży pożarnej, posterunek żandarmerii, ratusz i zakłady rzemieślnicze.

W skansenie, zwłaszcza w okresie letnim, odbywają się cykliczne imprezy folklorystyczne o różnej tematyce.