Dawny świat Łemków - Jaworki

Na wschód od Szczawnicy znajduje się teren określany mianem Rusi Szlachtowskiej. Niegdyś istniały tutaj cztery wsie (Jaworki, Biała Woda, Czarna Woda, Szlachtowa), które zamieszkiwała ludność pochodzenia Rusińskiego – Łemkowie.

Od żyjących obok Górali Pienińskich odróżniał ich przede wszystkim język i religia (łemkowie byli grekokatolikami). Zamieszkałe przez nich wsie były ludne aż do Akcji Wisła, kiedy to nastąpiły wysiedlenia do ZSSR i na ziemie odzyskane. Wysiedlano ludność pochodzenia Rusińskiego – głównie z Bieszczadów i Beskidu Niskiego, ale także z Beskidu Sądeckiego, a na końcu i z Rusi Szlachtowskiej. Niedługo po tych wydarzeniach opuszczone zabudowani spłonęły, a sady po latach zdziczały.

Obecnie po dwóch wsiach (Czarnej i Białej Wodzie) z dawnych lat pozostały gdzieniegdzie przydrożne krzyże, kapliczki i podmurówki. Szlachtowa i Jaworki zostały zasiedlone przez ludność polską, a cerkwie przetrwały jako kościoły rzymskokatolickie.

Obecnie Jaworki znane są jako punkt wyjścia na szlaki, a zimą jako miejsce dla narciarzy. Są także ważnym punktem na mapie kulturalnej i muzycznej kraju. Od 1997 r. działa „Muzyczna Owczarnia” – miejsce warsztatów artystycznych, spotkań, koncertów.

Bibliografia:

Strojny Władysław, Pieniny, Warszawa, 1987.

Węglarz Barbara Alina, Spacerkiem po Starej Szczawnicy i Rusi Szlachtowskiej, Pruszków, 1999.

Podhale i Pieniny – Przewodnik dla aktywnych¸ Warszawa, 1997.

Małopolska przewodnik po województwie, oprac. Michał Gotfryd, Olszanica, 2007.