Zimna Dziura

Jedną z ciekawszych jaskiń znajdujących się w Beskidzie Wyspowym jest Zimna Dziura, nazywana też Grotą Lodową, umiejscowiona w północnym stoku Szczeblu. Jaskinia znajduje się na wysokości 655 m n. p. m., a jej wymiary nie są zbyt imponujące, bo posiada zaledwie 25 m długości i 5 m głębokości. Można do niej dojść, poruszając się wzdłuż czarnego szlaku. Do obejrzenia jaskini od środka, mimo że nie jest ona w dosłownym tego słowa znaczeniu przystosowana do ruchu turystycznego, nie potrzebny jest żaden specjalistyczny sprzęt ani umiejętności.

Jest to typowa jaskinia osuwiskowa powstała w piaskowcach magurskich. Piaskowce te są charakterystyczne wyłącznie dla serii magurskiej i budują najwyższe szczyty takie jak: Babia Góra, Radziejowa czy Turbacz. Cechują się tym, że występują w grubych ławicach. Ławice te poprzekładane są cienkimi warstwami piaskowca o wyraźnej laminacji oraz łupkami. Piaskowiec ten ma nieco zielonkawy kolor, co spowodowane jest występowaniem minerału o nazwie glaukonit.

Jaskinia jest wilgotna. Posiada statycznie zimny mikroklimat. Oznacza to, że zimne powietrze wypełnia dolną część pustki. Uwarunkowane jest to istnieniem tylko jednego otworu umożliwiającego cyrkulację powietrza – to właśnie może tłumaczyć nazwę jaskini. Pomiary temperatury wykonane 17 czerwca 1950 r. dały następujące wyniki: +18°C na zewnątrz, +5, 5°C w zagłębieniu przed otworem, +4, 5°C na końcu komory, +3, 6°C w korytarzu końcowym (Kowalski 1954). Podobne zmiany temperatury odczuwalne są i obecnie.

Jaskinia znana jest od dawna, o czym może świadczyć napis wyryty w końcowej salce: „1863” (nie można jednak wykluczyć, że napis wykonano później). Pewnym źródłem jest natomiast pierwsza wzmianka w literaturze pochodząca z 1882 r. Odwiedził ją rok wcześniej G. Ossowski i opisał jako jaskinię w Lubniu (Ossowski, 1882).

KOWALSKI K. 1954: Jaskinie Beskidów i Pogórza Karpackiego. Jaskinie Polski t. III: 25-67, Warszawa.
OSSOWSKI G. 1882: Trzecie sprawozdanie z badań antropologiczno-archeologicznych w jaskiniach okolic Krakowa w r. 1881. Zbiór Wiad. do Antr. Kraj. 6: 28-51, Kraków.