Jaskinia Mroźna – Dolina Kościeliska

Jedną z nielicznych udostępnionych do zwiedzania jaskiń w polskich Tatach jest Jaskinia Mroźna. Mimo kilku niedociągnięć w estetyce wykonania udogodnień, z pewnością jaskinia może zrobić duże wrażenie na turystach.

Jaskinia Mroźna znajduje się w prawym zboczu grani Organów z wejściem w dolinie Kościeliskiej. Ma ona rozwinięcie poziome, można do niej dojść czarnym szlakiem prowadzącym od Bramy Krakowskiej. Do zwiedzenia jaskini nie jest potrzebny żaden specjalistyczny sprzęt. Jaskinia posiada elektryczne oświetlenie, zwiedzana może być samodzielnie za opłatą pobieraną przy wejściu przez przewodnika. Jaskinia ma 560 m długości, a deniwelacja wynosi 44, 5 m.

Jaskinia Mroźna powstała w obrębie wapieni środkowego triasu (Bac, Grochocka 1965) w wyniku rozpuszczania skał wzdłuż szczelin tektonicznych. Mimo, że budują ją skały triasowe, jaskinia jest wieku plioceńskiego lub wczesno plejstoceńskiego (Grodzicki, 1991), co oznacza, że w tym czasie rozpoczęło się rozpuszczanie skał. Jaskini przypisuje się genezę głównie tektoniczną. Część badaczy (Rudnicki, 1967) uważa, że jest to podziemny przepływ potoku Kościeliskiego.

W jaskini można obserwować niezbyt bogatą szatę naciekową. Występują tam nacieki kalcytowe w postaci stalaktytów, stalagmitów, stalagnatów, powszechnie spotykanych polew naciekowych i draperii. Właśnie te nacieki stanowią największą atrakcję Jaskini Mroźnej. Ich schemat powstania jest stosunkowo prosty, a mianowicie odwrotny do zjawiska krasowienia

Ca(HCO3)2 = CaCO3 + H2O + CO2

Czyli: kwaśny węglan wapnia Ca(HCO3)2 przechodzi w węglan wapnia, który wytrąca się z racji niższej rozpuszczalności. Główną przyczyną tego zjawiska jest występowanie w roztworze małej ilości CO2, drugą, jednak mniej istotną przyczyną, jest parowanie. Tworzenie się nacieków ma miejsce zwykle wtedy, gdy kwaśny węglan wapnia przenika przez skałę cienkimi szczelinami i wypływa do większego korytarza. Formy jakie się tworzą zależą od miejsca wypływu. W miarę powolnego skapywania wody powstaje cienka rurka nazywana makaronem. Często zdarza się, że po takiej rurce w dalszym ciągu spływa woda, a wytrącająca się substancja krystalizuje wyżej, zwiększając objętość makaronu. Tak tworzy się stalaktyt. CaCO3 może również wytrącać się po skapnięciu na ziemię i narastać od dołu – wtedy powstaje stalagmit. Jeżeli te dwa w końcu się spotkają i połączą, powstanie stalagnat. Woda ściekająca po ścianach tworzy polewy naciekowe, a jeżeli spływa stróżkami, powstają draperie.

Najbardziej atrakcyjnymi częściami jaskini są: miejsce, w którym znajduje się „cmentarzysko nacieków” (nacieki poodrywane i ustawione na podłożu) – niestety nie jest to zbyt estetyczny widok – następnie Biały Chodnik wprowadzający do Wielkiej Komory. Sala ta ma 27 m długości i 10 m wysokości. Dalej znajduje się Sabałowe Jezioro, czyli sztuczny zbiornik wody powstały w wyniku prac udostępniających jaskinię wielkości 4x4 m. Ładne nacieki oglądać można dopiero po przejściu do następnych sal.

Warto wspomnieć, że jaskinia zostało odkryta w 1934 r. przez Stefana Zwolińskiego i Tadeusza Zahorskiego. Już w 1950 r. postanowiono udostępnić ją do ruchu turystycznego. W ciągu zaledwie trzech lat obiekt był gotowy do otwarcia, które miało miejsce 12 lipca 1953 r., co jednak nie oznacza, że w tym czasie oddano obiekt turystom. Podstawowe prace zakończyły się w 1958 r. i od tego też czasu obiekt jest licznie odwiedzany przez rzeszę zainteresowanych.