Łopień – jaskinie

Najbardziej interesującą górą w Beskidzie Wyspowym pod względem speleologicznym jest Łopień. W swoim wnętrzu kryje on prawie 30 obiektów jaskiniowych. Niejednokrotnie ich rozmiary są całkiem spore (np. Złotopieńska Dziura o długości 105 m, deniwelacji 10 m oraz Czarci Dół o długości 140 m, deniwelacji 14 m).

Największą i najciekawszą jaskinią tego masywu jest Jaskinia Zbójecka znajdująca się w północnym zboczu Łopienia. Niekiedy nazywana jest też Grotą Zbójecką. Znajduje się ona na wysokości 903 m n.p.m. Jej długość, jak na jaskinię fliszową, jest całkiem spora i wynosi 433 m. Głębokość wynosi 18, 8 m, a deniwelacja 20, 3 m. Jest to jaskinia o mikroklimacie dynamicznym, zimą nie jest wymrażana. Zwiedzanie głównego ciągu nie sprawia większych trudności, natomiast przejście wszystkich partii wymaga odpowiedniego sprzętu i umiejętności.

Jest to jaskinia o genezie osuwiskowej powstała w piaskowcach magurskich. Na dnie występuje duża ilość gruzu skalnego, a lokalnie większe głazy. Szczególnie przy wejściu można spotkać dużą ilość liści i szczątków roślin. W dalszych partiach dno jaskini tworzy glina. W tym obiekcie najbardziej interesujące, a rzadko występujące w jaskiniach fliszowych, są elementy szaty naciekowej w postaci węglanowych polew i kilkucentymetrowych stalaktytów. Jak wiemy, w jaskiniach fliszowych nie ma dobrych warunków do tworzenia się szaty naciekowej. Skąd zatem nacieki węglanowe? Otóż rozwiązanie zagadki jest dosyć proste. Zaczynając od samego początku, piaskowiec tworzy się w procesie lityfikacji luźnych ziaren piasku. Do scementowania tych ziaren potrzebne jest spoiwo, czyli substancja wiążąca. W tym wypadku jest to spoiwo węglanowe. Jeżeli ktoś ma wątpliwość, może się o tym przekonać za pomocą kwasu HCl (sposób opisywany był już wcześniej we wstępie). Oczywiście piaskowiec o spoiwie węglanowym nie będzie burzył tak intensywnie jak wapień! Właśnie to spoiwo wytrąca się ze skały na skutek działania wody, tworząc nacieki. Spoiwa jest stosunkowo niedużo, a więc i nacieki nie mają imponujących rozmiarów. Najwięcej nacieków znajduje się w salach: Janosika, Rumcajsa i Kominie Prezesa.

Inną atrakcją geologiczną jaskini są struktury sedymentacyjne. Najłatwiejsze do zidentyfikowania są hieroglify prądowe (fot). Należy ich szukać w części spągowej warstwy piaskowca.

Wybierając się do Jaskini Zbójeckiej warto wiedzieć, że jest ona prawnie chroniona. Jaskinia stanowi pomnik przyrody „Grota Zbójnicka na Łopieniu” (Rozporządzenie Nr 48 Wojewody Nowosądeckiego z dnia 7 grudnia 1998 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej znajdujących się na obszarze województwa nowosądeckiego 1998). Ochronie podlega wnętrze jaskini jak i teren osuwiskowy przy obiekcie. Główną atrakcją jaskini są żyjące w niej nietoperze. Jaskinia jest największym miejscem hibernowania podkowca małego Rhinolophus hipposideros w Polsce, jego kolonia liczy ponad 500 osobników (Nowak, Piksa 1997). Najliczniej występują one w Sali Rumcajsa, o czym świadczą pokłady guana.