Ekspozycja Pasterstwo w Szaryszu, Muzeum Regionalne w Preszowie

Owce na łąkach, psy biegające wokół nich i pasterz z ciupagą w ręce. Obrazek przypominający przeszłość i historię narodu słowackiego. Wspomnienie tradycyjnego pasterstwa w Szaryszu stanowi ekspozycja w Muzeum Regionalnym w Preszowie. Co oferuje?

Pasterstwo, juhas i kosor

Pod koniec XIV wieku na terenie Szarysza osiedlili się Rusini, znani z karpackiej hodowli owiec. Właśnie oni sprowadzili tutaj tradycję określaną pasterstwem. Polegało ono na wypasie owiec w wyższych partiach gór na łąkach, w lasach i halach, gdzie pasterze (juhasi) mieli swoją bacówkę (kosor) z kolibą. Stada pilnowali od 24 kwietnia na św. Jerzego do 29 września na Michała. Czasami również do 11 listopada. Dzięki tej działalności ludzie mieli nie tylko wełnę, skórę i mięso, ale także zdrowe produkty mleczne. Owczy ser, bryndzę, masło, żętycę, oscypki czy parzony owczy ser.

Zwyczaje i tradycje

Pasterstwo przyniosło także obce niesłowiańskie wyrazy jak geleta, putyra, rincka, komarnik, podiszar, strunga, bryndza, urda. Ekspozycja poza nimi przybliża również tzw. valaszkę, nową rasę owiec, która w tym czasie się pojawiła, samo dojenie owiec, wszystkie elementy kosora, przetwarzanie skóry i wełny oraz produkcję domowego sukna, pieśni pasterskie, tańce, zwyczaje czy sztukę pasterską. W miejscowościach od szczytu Minčol po zachodni grzbiet Gór Lewockich w dorzeczu Torysy narodził się unikat na skalę światową, instrument muzyczny dudy, taniec ovčí zdich i wiele swojskich zwyczajów, przesądów, czarów, a zwłaszcza pieśni pasterskich.