Spisz i jego tajemnice – bogactwo pogranicza kultur

Ta historyczna kraina, od lat zamieszkana przez rozliczne nacje, przechowuje do dziś znaki swojej świetności – zamki, kościoły, bogate miasta, krajobrazy z Tatrami w tle. W licznych gotyckich kościołach odnajdziemy intrygujące przedstawienia muzyczne. „Pierwsze, co rzuca się w oczy to olbrzymie bogactwo, różnorodność” – pisał o Spiszu Antoni Kroh. 700-letnia historia tej krainy to obraz współżycia ludzi różnych wyznań, mówiących odmiennymi językami.

„Kulturę Spisza współtworzyli od zawsze Słowacy, Niemcy, Węgrzy, Polacy, Rusini, Żydzi, Cyganie – pisze dalej Kroh – Różnorodność, wielonarodowość były tutaj zjawiskiem naturalnym”. Po latach jawi się to jako bodaj największe bogactwo tego pogranicznego terenu.

Materialnymi śladami kulturowej wielości są świątynie i cmentarze. Cmentarze zarastają, nagrobki kruszeją i odchodzą w zapomnienie. Świątynie trwają, a ich wielkość świadczy o zasobności dawnych mieszkańców Spisza. Tędy przechodziły szlaki handlowe z Węgier do Polski, którymi przewożono miedź, metale kolorowe i wino.

W Kieżmarku stoją obok siebie dwa zbory ewangelickie i nowoczesna grekokatolicka cerkiew, a całkiem niedaleko rzymskokatolicka bazylika. W centrum pobliskiej niewielkiej wsi Bušovice sąsiadują dwa duże kościoły, z czego jeden – nieczynny, niszczeje.

Od XIII w. zaczęto wznosić monumentalne kościoły gotyckie, często bogato zdobione. Mistrz Paweł z Lewoczy, uczeń Wita Stwosza, wzniósł w swoim mieście najwyższy ołtarz gotycki na świecie.

Wśród obfitych zdobień, polichromii, ołtarzy i rzeźb warto uwrażliwić wzrok na przedstawienia z tematem muzycznym. Już w samej bliskości granicy polskiej natrafimy na kilka interesujących miejsc. Kościoły w Spiskiej Starej Wsi, Podolińcu, Białej Spiskiej i Kieżmarku są tego świetnym przykładem. Problem jednak polega na tym, że nie łatwo do tych świątyń wejść poza czasem nabożeństw.

Dlatego też w osobnym artykule opisany zostanie tylko kościół w Kieżmarku, otwarty (w okresie letnim) dla zwiedzających za niewielką opłatą, od poniedziałku do piątku, w godz. 9-17.