Lachowice - osuwisko
Osuwiska powstają na wskutek nagłego przemieszczenia się mas skalnych lub pokrywy glebowej pod wpływem siły ciężkości. Powstawaniu osuwisk sprzyja na przykład podcięcie stoku przez rzekę lub drogę, nasączenie gleby przez opady lub obciążenie stoku poprzez powstanie budowli.
Lachowice to niewielka miejscowość w Beskidzie Makowskim, o której w 2001 r. usłyszała cała Polska. Powodem zainteresowania mediów było powstałe tutaj jedno z największych w Polsce osuwisko, które pochłonęło wiele domów. Osuwisko „Zawodzie” (nazwa pochodzi od lokalizacji) usytuowane jest na południowo-wschodnim zboczu góry Parchałówka wznoszącym się nad doliną Stryszawki. Osunięcie się zbocza miało miejsce 27 lipca 2001 r. o godzinie 14. Pierwsza stosunkowo szybka faza trwała zaledwie 15 minut. Tyle wystarczyło, aby dorobek całego życia straciło wiele rodzin. Na ich oczach domy rozpadały się jak gdyby były zbudowane z kart.
Przyczyną powstania osuwiska były duże opady deszczu, które doprowadziły do osłabienia stoku. Dodatkowym czynnikiem ułatwiającym zejście osuwiska była budowa geologiczna (patrz rys.): warstwy w tym miejscu zapadają zgodnie z nachyleniem stoku a ponad to plastyczne warstwy mułowcowe stanowiły „smar”, który ułatwił poślizg materiału. Osuwisko, w którym doszło do przemieszczenia mas wzdłuż jakiejś powierzchni strukturalnej, nazywamy osuwiskiem konsekwentnym (patrz rysunek). W sytuacji odwrotnej, kiedy powierzchnia poślizgu przecina powierzchnie strukturalne, mówimy o osuwisku insekwentnym.
W takich okolicznościach zawsze pojawia się pytanie czy można było uniknąć tragedii. Okazuje się, że być może tak. Powszechnie wiadomo, że beskidzkie zbocza mają „skłonność do poruszania się”. Należy zatem poświęcić więcej czasu na badania i ekspertyzy geologiczne w terenach zagrożonych. Osoby decydujące się na budowę domu na zboczu doliny powinny, pomimo kosztów, zawczasu przygotować się na taką możliwość umacniając odpowiednio sto. Zdarza się jednak, że czasem lepiej jest zrezygnować z działki z pięknym widokiem i postawić dom w bezpieczniejszym miejscu.
Bibliografia: Oszczypko N., Golonka J., Zuchiewicz W. Osuwisko w Lachowicach (Beskidy Zachodnie): Skutki powodzi z 2001 r., Przegląd Geologiczny 2002, 50, 10/1, s: 893-898.